Çin Komünist Partisi’nin 19. Ulusal Kongresi 18 Ekim tarihinde Pekin’de başlayacak. Kongre’nin bir hafta sürmesi bekleniyor. Bu süre zarfında geçen beş yılda neler yapıldığı konuşulacak, yönetici kadrosu ile ilgili değişiklikler yapılacak ve ulusal politikalar belirlenecek.
Kongrede dikkat edilmesi gereken konulardan en önemlisi Xi Jinping’in ÇKP içindeki konumu. Geçen yıl ‘öz’ lider seviyesine çıkarılan Xi Jinping’in parti içerisindeki otoritesi artmıştı. Kendisinden önce gelen Hu Jintao, eşitlerden birisi iken Xi, Politbüro Merkez Komitesi’nde onama ve veto hakkı olan daha yüksek bir konuma geldi. Böylece Mao Zedong ve Deng Xiaoping’in de sahip oldukları bir unvana sahip olan Xi Jinping bu yılki Parti Kongresi’nde selefi Hu’dan çok daha önemli bir rol oynayacak. Ayrıca Xi Jinping’in düşüncelerinin parti tüzüğüne kendi ismi ile girip girmeyeceği de bu kongre ile netliğe kavuşacak. Bundan önce sadece Mao ve Deng’a nasip olan böyle bir ayrıcalık, Xi’ye verilmesi halinde Çinli liderin parti içerisinde ve halk nezdindeki otoritesini sağlamlaştıracak.
Xi’nin parti kadrolarını şekillendirmedeki aşırı özverisi, bazı analistler tarafından ÇKP’nin iki dönem ve yaş sınırı teamüllerine Xi tarafından dikkat edilmeyeceği yönünde yorumlanıyor. Çin’in içe kapalı ve sorunlara müdahil olmayan dış politikasını daha aktif bir politika ile değiştiren, yolsuzluk soruşturmaları vesilesiyle parti içinde ve askeriyede köklü değişikler gerçekleştiren, ekonominin yönünü farklı politikalarla teknoloji ve inovasyona kaydırmaya çalışan Xi Jinping’in sadece 10 yıl ile tatmin olmayabileceği ihtimali 19. Parti Kongresi neticesinde biraz daha netliğe kavuşacak. Her ne kadar Devlet Başkanlığı ile ilgili iki dönem kuralı Çin Anayasası’nda yer alsa da Parti Genel Sekreterliği ile ilgili bir kural yok ve asıl güç ise Genel Sekreterlik makamında bulunuyor.
Xi Jinping’in iki dönemden fazla görevde kalmayı istemesi ihtimali Çin için çok bilinmeyenli bir denklem oluşturuyor. Bu ihtimal öncelikle liderliğin geçiş aşamasının belirsiz olmasına neden olacak. Xi’nin görevi ne zaman ve nasıl bırakacağı belli olmayacak. Böylece belki üst yönetici kadrosunda ülkeyi etkileyecek çekişmeler yaşanacak, belki de ülke uzun yıllar tek bir liderin yönetiminde olacak. Bu durum ise Deng Xioaping’den bugüne kadar kurulan siyasi liderlerin değişim düzenine etki edecek. Ayrıca yetki gücü üzerinde kontrol sistemi bulunmayan bir liderin verebileceği yanlış kararlar ile hem parti hem ülke olumsuz yönde etkilenme riskiyle karşı karşıya kalmış olacak.
19. ÇKP Ulusal Kongresi’nde dikkatlerin üzerinde olacağı bir diğer konu başlığı ise yaş sınırından dolayı emekli edilecek delegelerin durumu. Politbüro Daimi Komitesi’ndeki yedi kişiden Xi Jinping ve Li Keqiang hariç beşinin bu yıl yaş sınırından emekli edilmesi bekleniyor. Ayrıca Politbüro’nun ve Merkez Komitesi’nin de yaklaşık yarısının yaş sınırına geldikleri bildiriliyor. Boşalan koltukların Xi Jinping’in Zhejiang ve Fujian’de çalışmış olduğu parti delegeleri ile doldurulacağı böylece Xi’nin gücünü daha da sağlamlaştıracağı düşünülüyor.
Yeni atamalar ile ilgili en önemli noktalardan biri Xi Jinping’in dostu, ülkedeki yolsuzluk davalarını yöneten ÇKP Merkez Disiplin Teftiş Komisyonu’nun Başkanı Wang Qishan’ın yaş sınırına gelmesine rağmen Politbüro Daimi Komitesi’nde göreve devam etme ihtimali. Böyle bir ihtimalin gerçekleşmesi ÇKP içindeki yolsuzluk soruşturmalarının aynı hızda devam etmesi ve ayrıca yaş sınırı teamülünün istenirse es geçilebileceği şeklinde anlaşılabilir.
Bütün Çin’den 2287 delegenin katılacağı 19. Parti Kongresi’nin merak edilen bir diğer noktası Xi Jinping’den sonraki Genel Sekreterin kim olacağı konusu. Her ne kadar Xi’nin iki dönemle yetinmeyeceği konuşulsa da Kongre’de Politbüro Daimi Komitesi’ne yükseltilecek isimlerden birisi Xi’nin halefi olabilir. Bu konuda uzmanların diğerlerinden daha fazla ışık tuttuğu isimlerden birisi Chen Miner. 2002-2007 yılları arasında Xi Jinping Zhejiang eyaleti sekreteri görevini üstelendiği süre zarfında Chen Miner aynı eyaletin Propaganda Departmanı Başkanıydı. Bu dönemde Chen, Xi’ye politik manada kayıtsız bir destek göstermiş ve Xi’nin sevgisini kazanmıştı. Chen Miner, her ne kadar Politbüro üyesi olmasa da zamanında Xi Jinping ve Li Keqiang’ın atladığı gibi iki seviye birden yükseltilip Politbüro Daimi Komitesi’ne alınabilir. Fakat bu ihtimal gerçekleşse dahi Chen Miner’a Xi’nin kesin halefi gözüyle bakmak yanlış olabilir, çünkü böyle bir varsayım Xi’nin önümüzdeki beş yıldaki politik otoritesini azaltır. Analistler bu konudaki genel yorumu ise Xi’nin son dakikaya kadar bir halef belirlemeyeceği görüşünde.
ÇKP 19. Ulusal Kongresi’ne bir haftadan daha az bir zaman kaldı. Kongre’de alınması muhtemel kararlar Çin’in bundan sonraki beş yıllık yol haritasını göstereceği gibi güç dengelerindeki dalgalanmalar ile ilgili de ipuçları verecek. Xi’nin Kongre ile otoritesini sağlamlaştıracağına kesin gözüyle bakılıyor. Lakin Çin’in kaderini ilgilendiren ve cevabı Kongre’de belirlenecek bir çok konu var.
