Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, 28-30 Eylül tarihleri arasında Çin’e resmi ziyarette bulundu. 26 Eylül Salı günü ABD hükümet sözcüsünün yaptığı açıklamada görüşme ekseninin Kuzey Kore nükleer füze sorunu ve Çin-ABD ticari ilişkileri üzerine olacağı açıklanmıştı. Ayrıca görüşmenin ABD Başkanı Donald Trump’ın Kasım ayında Çin’e yapacağı ziyarete de zemin hazırlaması hedefleniyor.
Kuzey Kore’nin nükleer silah geliştirmesi hem Çin’in hem ABD’nin çok önemli gördüğü sorunlardan birisi. Kuzey Kore’nin ABD ile olası bir savaşından Çin’in de çok etkileneceği oldukça açık. Bundan dolayı yıllardır Çin’in Kore yarımadası ile ilgili resmi politikası bölgenin nükleer olarak silahsızlandırılmasından yana. Fakat ABD yönetimi Çin’in Kuzey Kore ile ilgili yeterli adımları ortaya atmadığı görüşünde.
Kuzey Kore’nin dış ticaretinin %90’ı Çin ile gerçekleşiyor. Ayrıca besin ve enerji ihtiyacının da çoğu Çin’den karşılanıyor. Kuzey Kore’nin Çin dış ticaretindeki yeri oldukça küçük. Bu da Çin’in elini konuyla alakalı oldukça güçlendiriyor. Ama Çin’in gözettiği başka değişkenler var. Örneğin Kore yarımadasındaki istikrar, bölgenin nükleer silahsızlandırılmasından daha önemli Çin’e göre. Bölgedeki olası bir dengesizlik ve Kuzey Kore’de rejim değişikliği gibi tahmin edilemez sonuçlardan doğabilecek karışıklıklardan Çin mümkün olduğunca kaçınmaya çalışıyor. Bu Çin’in bölge ile ilgili olmazsa olmaz kaidesi.
Çin’in Kuzey Kore ile ilgili bir diğer sorunu ise ülkeden kaçarak Çin’e sığınmaya çalışan mülteciler. Her ne kadar Çin, mültecileri uluslararası kuruluşların itirazlarına rağmen Kuzey Kore’ye iade etse de Çin sınırları içinde yaklaşık altmış bine yakın Kuzey Koreli mülteci yaşadığı tahmin ediliyor. Bazı kaynaklar ise bu rakamın iki yüz bin olduğunu iddia ediyor. Bu durum ise Çin’i bölgedeki istikrarı daha fazla korumaya sevk ediyor. Çünkü olası bir mülteci akınını karşılayacak iki ülkeden birisi Çin.
Ayrıca Çin Dışişleri Bakanı’nın bu yıl Nisan ayında ifade ettiği gibi nükleer silahlarla girişilen bir savaşta galip olmuyor. Kuzey Kore’nin böyle bir savaşa girişmesi Çin’in ulusal güvenlik çıkarları açısından çok ciddi bir tehdit teşkil ediyor. Bu da Çin’i sorunu çözmek için azami diyalog yoluna itiyor.
ABD’nin soruna bakışı ise daha çok nükleer silahsızlandırmanın önceliğe alınması şeklinde. Her ne kadar Rex Tillerson Kuzey Kore ile diyaloğa sıcak baksa da Kuzey Kore’nin yeni silah denemeleri ve Amerikan politik ekseninin durumu buna pek izin vermiyor. Bu yüzden çeşitli ekonomik ve stratejik ambargolar ile Kuzey Kore’ye nükleer silah sahibi olmanın yanlış olduğunun öğretilmesi hedefleniyor. Bu karara varılmasında Kuzey Kore’ye yapılacak önleyici bir saldırının tam manasıyla nükleer tehditi ortadan kaldıramayacağının ABD stratejik uzmanları tarafından anlaşılması da önemli bir etki sahibi.
Her ne kadar Çin bölgenin istikrarını korumaya devam etse de bu Çin-Kuzey Kore ilişkilerinin en tatlı baharı yaşadığı anlamına gelmiyor. Aksine iki ülke ilişkileri son yıllarda hızlı bir şekilde soğumaya başladı. Bunda Kuzey Kore’nin nükleer silah denemelerinin etkisi çok büyük. Eskiden iki ülke arasında yapılan altyapı projeleri şu anda yarım bırakılmış durumda. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping göreve geldiğinden bu yana Güney Kore başbakanı ile birkaç kez görüşmesine rağmen daha Kim Jong-un ile hiç görüşmedi.
Rex Tillerson’ın Çin’e yaptığı ziyaret Kuzey Kore sorununu çözmek için yapılan girişimlerden en yenisi ama sonuncusu olmayacak. Çin’in Kuzey Kore karşısında sahip olduğu bütün kozları kullanmaması ABD’nin çözmek istediği sorunlardan birisi. Fakat Çin bölge içi güç dengesinde farklı unsurları da hesaba katarak daha sınırlı ve zaman içine yayılmış bir politika izlemeyi tercih ediyor. Önümüzdeki aylarda gerçekleşecek olan 19. Parti Kongresi ve Trump’ın Çin ziyareti Kuzey Kore sorunu ile ilgili yeni gelişmelere gebe olabilir. Şimdilik ise alınan tedbirlerin Kim Jong-un’u çok etkilemediği söylenebilir.
